نایتروژن نارکوسایس

Nitrogen Narcosis

هنگام صحبت با بسیاری از غواصان، زمانی که این سوال رامطرح مي كنم که آيا شما تا به حال نارك شديد؟ بسیاری از آنان با نوعی حالت دافعه پاسخ منفی به این سوال می دهند. ظاهراً دچار مستی نیتروژن شدن در بسیاری از موارد با انکار غواصان همراه است و بنا بر یک باور فراگیر اگر غواصی دچار این پدیده شود در زمره ی غواصان بد قرار می گیرد!!!

 

شما چه زمانی نارک می شوید؟

مسموميت نيتروژن هنگامي اتفاق می افتد كه فشار نسبي نيتروژن حل شده در خون به بيش از ۳ الي ۳٫۴  بار برسد. اين مقدار با توجه به نوع  گاز تنفسی، محيط غواصي، وضعيت جسمی و دیگر شرايط خاص در هرفرد اندکی متفاوت است .

در سطح فشار نسبي نيتروژن ۰٫۷۹ بار بوده و حدود ۱ ليتر نيتروژن در خون ما حل شده است كه با افزايش فشار ناشي از پائين رفتن در عمق آب اين مقدار افزايش خواهد يافت. (در بخش فیزیولوژی غواصي به طور مفصل به محاسبات واثرات آن خواهيم پرداخت).

واقعیت این است که كه هنگام غواصی تفریحی با هوای فشرده اگر شما به محدوده عمق ۳۰ متري و بيشتر غوص کرده باشید، دچار مسموميت نيتروژن شده اید. چنانچه متوجه آن نشدید معنایش آن است که اثرات بسیار خفیفی داشته است.

اما اتفاقاتی که در طول زمان غواصي- در محدوده نارک شدن- رخ می دهد، بالقوه خطرناک است.  دامنه این حالات از انجام کارهای خنده دار عادي تا حالات بسيار خطرناكی مانندحس ماهی بودن و توانایی تنفس در زیر آب یا تعارف کردن ديمند ولو خود به ماهي ها!!! ادامه دارد.

در ادامه با ذکر مثالی از نارک شدن سعی داریم اهمیت این موضوع را دوباره و دوباره گوشزد کنیم که این پدیده نا شناخته و خطرناک برای هر شخصی در هر سطح از آموزش و تجربه ممکن است رخ دهد، به علاوه حوادث بسیاری در غواصی به علت مستی حاصل از نیتروژن حل شده در خون به ثبت رسیده اند. فیبم های بسیاری در اینترنت در این خصوص وجود دارند.

در خلال سال هایی که به غواصي پرداخته ام، در موقعيت هاي مختلف شاهد اتفاقات گوناگون مربوطه به مستي نيتروژن بوده ام. در یکی از غم انگیز ترین موارد در سال۱۳۹۰ یکی از غواصان صنعتی شاغل در یکی از شرکت های صاحب شهرت و فعال در این زمینه، جان خود را بر اثر این پدیده از دست داد. با توجه به شنيده ها و تحليل شخصي من، غواص همراه پس از مشاهده حرکات غیرعادی غواص اول، به جای مراقبت و کمک به او جهت باز گرداندن او به سطح او را رها کرده و به کار خود مشغول گردیده، و پس از برگشت اثری از غواص نمی یابد؟! در این اثنا چه بر سر غواص اول گذشته؟ کسی نمی داند. در نهایت پیکر بی جان او کشف گردید.

اتفاقي كه تعريف مي كنم مربوط به سال ۲۰۱۰ ميلادي است، مدتی من در یکی از جزاير جنوب تايلند به عنوان مدرس دوره های تکنیکال تمام وقت مشغول به كار بودم، مركز غواصي در هنگام شلوغي مراجعه كنندگان زيادي داشت و زمان های خالی رو به غواصی تفریحی مشغول میشدم.

 اما حادثه ايي كه منو به شدت ترسوند اتفاقی بود که برای یکی از همکاران با تجربه من رخ داد، زمانی که من به همراه یک دايومستر با نام دَنی اهل استرالیا مشغول راهنمايي یک گروه از غواصان براي بازديد از كشتي در عمق ۳۰ متري بوديم. قبل از رفتن دوستان دیگر در مورد او به من هشدار دادند كه قبلا دچار ترس و آشفتگي ناگهاني شده، اما بعد از كمي صحبت به نظرم با تجربه بود و مشکل خاصی وجود نداشت .

پس از شروع غواصی اول ما به همراه گروه به پا يين ترين نقطه پاشنه کشتی در عمق ۳۳ متري رفتيم و بعد روي عرشه كه در عمق ۲۶ متري قرار داشت برگشتيم، ناگهان دَنی جلوی من ظاهر شد و شروع كرد به شدت دستش رو به علامت مشكل دار بودن تكان داد، اما قبل از اينكه منتظر جواب من بمونه دوباره به سرعت دور شد و به سمت كشتي رفت.

هر جور فکر كنيم خيلي عجيب بود، پس گروه رو هدايت كردم و دنبالش رفتم تا از دور مواظبش باشم و تحت نظر داشته باشمش، احساس كردم ميخواد وارد كشتي بشه از پشت گرفتمش وقتي برگشت منو ديد، به سرعت مچ دست منو گرفت و به شدت شروع به فشار دادن كرد، حتي نميذاشت دستم رو آزاد كنم و اينقدر سريع نفس مي كشيد كه فكر كنم پيستون رگلاتورش داغ كرده بود.

به همراه گروه آهسته به سمت بالا هدايتش كردم و وقتي به عمق ۲۲  متري رسيديم دست منو ول كرد و خيلي عادي به غواصي ادامه داد. مثل یک معجزه!

در اعماق نايتروژن ناركوسايس ممكنه ناگهان رخ بده و چند دقيقه بعد رفع بشه، گرچه استاندارد های زیادی عمق ۳۰ متررا مرز نارک شدن تعریف کردند اما در تجارب شخصی در عمق ۸ متري كسي رو ديدم كه به شدت نارك شده بود، عدم شناخت کافی فیزیولوژی در زیر آب! به همين علت تشخیص دادن فرد مبتلا شده دشوار است. هنگام آموزش دوره پيشرفته آب هاي آزاد موارد زيادي ديده بودم كه در غواصي عميق دچار مستي نيتروژن شده بودند و كارهاي عجيب و غريبي انجام مي دادند اما فهمیدن ومطمئن بودن زياد آسان نيست!

در این مورد خاص اما اين واقعيت كه خيلي سريع مشكلش بعد از كم شدن عمق رفع شد فكر اوليه من رو كه مستي نيتروژن شديد بود تائيد كرد .

ما پس از بازگشت به سطح سعی در تحلیل ماجرا کردیم و به نتایج جالبی رسیدیم. دَنی هيچ گاه خودش اثرات و تاثيرات مستي نيتروژن رو متوجه نشده بود و علی رغم این که از با تجربه ترین دایو مسترهای منطقه محسوب می شد و همواره راهنمای تعداد زیادی از غواصان بوده، لیکن سايت هاي غواصي اطراف معمولا همگي داراي بیشینه ۱۵ متر بودند.

هم چنین پیش از این حرکات مشابهی از این فرد در عمق های بیش از ۲۵ متر دیده شده بود. با کنار هم قرار دادن کلیه وقایع به این نتیجه دست پیدا کردند که پدیده نارک شدن برای هر فردی رخ می دهد و اثرات ناشی از آن اتفاقات می تواند بالقوه بسیار خطرناک باشد.

نارک شدن: حالات سر خوشي ناشي از حل شدن نيتروژن در خون و بالا رفتن فشار نسبي نيتروژن كه اصطلاحا مستي نيتروژن يا نايتروژن ناركوسايس ناميده مي شود .

 

راه حل چیست؟

پيشنهاد من برای کسانی که در حوزه غواصی تفریحی با هوای فشرده فعالند این است كه سعي كنند تا تعداد دايوهاي عميقشان را زياد تر كنند و به تدريج عمق را افزايش دهند و البته هميشه تحت نظر غواصاي با تجربه تر باشند تا محدوديت هاي بدنشان را کامل بشناسن تا مشكلشان رفع گردد، چون هر چه تعداد غوص های شما بيشتر بشه بدن شما عادت كرده و كم تر دچار اين اتفاق خواهيد شد گرچه اين امر مطلق نيست .

مستي نيتروژن زير آب گاهی باعث آرام شدن مي شه ولي اكثر اوقات باعث ترس، وحشت ناگهاني و كارهاي عجيب حتي آسيب رساند به همراهان ميشه، پس مهمه كه بدونيم مستي نيتروژن رخ مي دهد و بدونيم چطوري باهاش مقابله كنيم، چون افراد مختلف واکنش های متفاوتی را نشان مي دهند ،درست مثل مصرف الكل : یکی پس از مصرف الكل ممكنه به خواب بره و یکی ديگه برقصه و آواز بخونه و یا یک نفر حالت تهاجمی پیدا کنه.

مهم ترين درس اينه كه هر كدام از ما ممكنه دچار اين حالت بشيم، به عنوان یک غواص پاسخ گو و نه تنها یک غواص در عمق هاي بالاتر به همراهان و افراد گروه توجه كنيم و آگاه باشیم این حالت ممكنه براي همه رخ بده و اين بسيار مهمه. مهم تر اينه كه ممكنه روزي براي خود ما در حالي كه تصورش را نمی کنیم رخ بده .

معمولا با افزایش تدریجی عمق غواصی می توان اثرات این پدیده را کاهش داد. بدین صورت که در غوص های متوالی عمق بیشینه را افزایش دهیم. روزهای نخست عمق های کمتر و به تدریج افزایش عمق تا سطوح ۳۰ متر و فراتر از آن.

البته روش دیگر مقابله با مستی نیتروژن کاهش میزان نیتروژن گاز تنفسی و یا جایگزین کردن نیتروژن است که غواصی رو به سطح غواصی تکنیکال ارتقا میده. می تونید با آموزش غواصی با نایتروکس از رخ دادن مستی نیتروژن در اکثر موارد جلوگیری کنید، گرچه عمق غواصی شما کاهش می یابد!

و یا با استفاده از آموزش ها به سطوح بالاتر غواصی تکنیکال و استفاده از گازهای ترای میکس برای غواصی پرداخته و علاوه بر افزایش عمق ایمنی رو هم بالاتر ببرید و البته تمام این موارد علاوه بر تجهیزات غواصی تکنیکال نیاز به آموزش اصولی و تمرین زیاد دارد.

غواصی ایمن – غواص هوشمند
تیم ایراتک